دوره سه سیلک (ویترین شماره سه و چهار)
5300 تا 4900 سال پیش: دورۀ چهار که در ادامۀ پیشرفتها و نوآوریهای دوره سه میباشد شاهد افزایش جمعیت و به تبع آن گسترش داد و ستد میباشیم. با توجه به یافته های این دوره مانند پیدایش و رواج الواح یا تبلتهای آغاز ایلامی، مهرهای استوانه ای، اثر مهرها، خانه های بزرگ و همچنین طروف سفالی که از مناطق دیگر وارد محوطه شده اند، به نظر در این مرحله خان یا حاکم محلی در سیلک قدرت را در دست داشته و جامعه را از نظر سیاسی و اداری کنترل می کرده است. در حقیقت لوحه های آغاز نگارش برای نخستین بار در نواحی خوزستان و فارسی امروزی ابداع گردید و سپس به سایر نواحی مانند مرکز فلات ایران، شمال شرق و جنوبشرق ایران گسترش پیدا کرد. حضور این مواد فرهنگی فرامنطقه ای در این دوره نشاندهندۀ ارتباطات تجاری و سیاسی حاکمان و مردمان این مناطق میباشد. همچنین در این دوره شاهد رواج نوعی از ظروف با نام لبه واریخته در مقیاس گسترده هستیم که احتمالا برای پخت نان استفاده میشده است. اشیای این ویترین به ترتیب شماره: 1. کاسههای لبه واریخته و کف نخ بر 2. الواح گلی و مهر استوانهای و اثر مهر آن 3. پرسینگ (تزئین لب)
6300 تا 5400 سال پیش: این دوره زمانی است که مردمان تپه سیلک از تپه شمالی به تپه جنوبی جابجا شدند. در اینجا آنها خانه هایی با معماری استاندارتری ساختند که متشکل از اتاقها، اجاقها و طاقچههایی جهت قرار دادن اشیاء بود. در این دوره جامعه ساکن در سیلک موفق به استخراج و استحصال فلز مس گردیده و بخشی از این تولیدات فلزی را به مناطق جنوب غرب و بین النهرین نیز صادر میکردند. همچنین در این دوره چرخ سفالگری نیز ابداع گردید به همین جهت سفالهای این دوره ظریفتر و با نقش مایه های انسانی، حیوانی و گیاهی میباشند. با استمرار یکجانشینی مردمان سیلک وارد مرحلۀ جدید از زندگی اجتماعی به نام شهرنشینی شدند، و تخصص گرایی فنون به وجود آمد؛ به این معنی که همانند جامعۀ معاصر هر یک از افراد شغل و حرفۀ خاصی را در پیش گرفته بودند. از اینرو در این دوره انجام داد و ستد کالاهای تولیدی به سرعت رشد کرده و انجام معاملات نیازمند شیوۀ جدیدی از ثبت و ضبط غیرشفاهی بود. نخستین شیوۀ ثبت و ضبط معاملات اقتصادی به صورت ژتون ها یا کالاشمارهایی از جنس گل، سنگ، استخوان و سفال بودند که به اشکال مختلف هندسی و حیوانی ساخته می شده و هر یک نشان دهندۀ یک کالا بودند.
همانطور که بیان گردید اشیای این دوره در دو ویترینِ سه و چهار به نمایش در آمدهاند که و یترین سه نشاندهندۀ ظروف سفالی این دوره بوده و ویترین شماره چهار دربرگیرندۀ دیگر آثار این دوره میباشد که به ترتیب شماره توضیح داده میشود: 1. قطعات سفالی دوره سه سیلک با نقوش حیوانی، انسانی و گیاهی 2. بقایای بجامانده از فرایند ذوب فلز مس و تولیدات آن به ترتیب از بالا به پایین شامل: بوته، دَم و قالب فلزگری؛ سربارههای ذوب فلز و اشیای مسی میباشد. 3. ردیف بالا: مهرههای تزئینی، ردیف وسط: سوهان سنگی، ردیف پایین: ژتونها یا کالاشمارها.
همچنین در سمت چپ این ویترین شاهد دو عدد خمره ذخیره غلات از همین دوره میباشیم.
دوره چهار سیلک (ویترین شماره پنج)
- ۰۱/۰۱/۱۰